İrabı bilmek isteyen her kişinin 100 şeyi bilmesi gerekir. Bunlardan 60’ı âmil , 30’u ma'mul, ve 10’u irab olarak isimlendirilir. Bu yüz şey 3 konu halinde anlatılacaktır. 1. Konu âmil hakkındadır. 2. Konu ma’mul hakkındadır. 3. Konu da irab hakkındadır.
1. Âmil
Âmiller lafzî ve manevî olarak ikiye ayrılır. Lafzî âmiller de semaî ve kıyasî olarak ikiye ayrılır. Semaî âmiller beş çeşit altında 49 tanedir. Bu beş çeşitten birincisi:
a. Harf-i cerler
20 tanedirler. Ancak tek ismi cer edebilirler.
1. ب
آمَنْتُ بِاللهِ تَعاَلَى، وَبِهِ لأُبْعَثَنَّ
“Allah Teâlaya iman ettim ve ona yemin olsun ki tekrar diriltileceğim.”
2. من
تـُبْتُ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ
“Bütün günahlardan tevbe ettim.”
3. إلى
تُبْتُ إِلَى اللّٰهِ تَعَالَى
“Allâh Teâlâ’ya tevbe ettim”.
4. عن
كُفِفْتُ عَنِ الْحَراَمِ
“Haramdan men edildim.”
5. على
تَجِبُ التَّوْبَةُ عَلَى كُلِّ مُذْنِبٍ
“Her günahkârın tevbe etmesi gerekir.”
6. ل
أَناَ عُبَيْدٌ للهِ تَعاَلَى
“Ben Allâh Teâlâ’nın küçük bir kuluyum.”
7. في
اَلْمُطِيعُ فيِ الْجَنَّةِ
“İtaat eden cennettedir.”
8. ك
{ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ }
“O’nun gibi hiçbir şey yoktur” (Şûrâ, 42/11).
9. حتى
أَعْبُدُ اللهَ تَعاَلَى حَتَّى الْمَوْتِ
“Ölünceye kadar Allah Teâlâ’ya kulluk edeceğim.”
10. رب
رُبَّ تاَلٍ يَلْعَنُهُ الْقُرْآنُ
“Nice Kur’ân okuyan vardır ki Kur’an ona lânet eder.”
11. و القسم
وَاللهِ لاَ أَفْعَلُ الْكَباَئِرَ
“Allah’a yemin ederim ki, büyük günahları işlemeyeceğim.”
12. ت القسم
تَاللهِ لأَفْعَلَنَّ الْفَراَئِضَ
“Allah’a yemin ederim ki, farzları muhakkak yapacağım.”
13. حاشا
هَلَكَ النَّاسُ حاَشاَ الْعاَلِمِ
“Âlim hariç, insanlar helâk oldu.”
14. مذ
تُبْتُ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ فَعَلْتُهُ مُذْ يَوْمِ الْبُلُوغِ
“Buluğa erdiğim günden beri işlediğim bütün günahlardan tevbe ettim.”
15. منذ
تَجِبُ الصَّلاَةُ مُنْذُ يَوْمِ الْبُلُوغ
“Buluğa erilen günden itibaren namaz farz olur.”
16. خلا
هَلَكَ الْعاَلِمُونَ خَلاَ الْعاَمِلِ بِعِلْمِهِ
“İlmiyle amel eden hariç, âlimler helâk oldu.”
17. عدا
هَلَكَ الْعاَمِلُونَ عَداَ الْمُخْلِصِ
“İhlaslı olan hariç, ilmiyle amel edenler helâk oldu.”
18. لولا
لَوْلاَكَ ياَ رَحْمَةَ اللهِ لَهَلَكَ النَّاسُ
“Sen olmasaydın, ey Allah’ın rahmeti, muhakkak insanlar helâk olurdu.”
19. كي
كَيْمَه عَصيْتَ
“Niçin isyan ettin?”
20. (Ukayl kabilesinin dilinde harfi cerdir) لعل
لَعَلَّ اللهِ تَعاَلَى يَغْفِرُ ذَنْبِي
“Umulur ki, Allâh Teâlâ günahımı bağışlar.”
Dersteki bazı terimler:
İrab: kelime sonunda manaya etkiyi belirten hareke veya harf değişimidir.
Âmil: kelimenin son hareke veya harfini değiştiren şeydir.
Ma’mul: âmilin etki ettiği kelimedir.
Lafzî âmil: dilde kendisinin payı olan âmildir.
Manevi âmil: dilde kendisinin payı olmayan âmildir.
Semaî âmil: herhangi bir kıyasla bilinemeyen, işitilerek âmil olduğu bilinen .
*Öneri ve görüşlerinizi yorumlarda belirtebilirsiniz*
Arapça Bilgi Hanesi
Instagram: @arapcabilgihanesi
Twitter: @arapcabilgihane
Yorumlar
Yorum Gönder